Bornova ekolojik koşullarında farklı kolza (Brassica napus ssp. oleifera L.) çeşit ve hatlarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi

Amaç: Araştırma, Bornova – İzmir ekolojik şartlarında kolza (Brassica napus ssp. oleifera L.) çeşit ve hatlarının kalite ve verim özelliklerini tespit etmek amacıyla 2014-2015 yetiştirme döneminde Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’nün Bornova’daki deneme alanında yürütülmüştür. Materyal ve Yöntem: Deneme, Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulmuştur. Materyal olarak; 4 çeşit (Hydromel, Caravel, Turan, Petrol) ve 3 hat (Alamir, Linus, CSZ1216) kullanılmıştır. Denemede bitki boyu (cm), çiçeklenme gün sayısı (gün), fizyolojik olum gün sayısı (gün), yan dal sayısı (adet/bitki), bitkide harnup sayısı (adet), harnupta tane sayısı (adet/harnup), bin tane ağırlığı (g), tane verimi (kg/da), ham yağ oranı (%), yağ verimi (kg/da) ile yağ asitleri (%) (oleik, linoleik, linolenik, palmitik, stearik, eikosenoik, erüsik) özellikleri incelenmiştir. Araştırma Bulguları: Araştırmada ekilen çeşit ve hatların en yüksek ve en düşük değerleri; bitki boyunda 124.0-108.75, yandal sayısında 5.35-4.05 adet/bitki, harnup sayısında 447.5-344.25 adet/bitki, bin tane ağırlığında 3.75-2.75 g, tane veriminde 381.76-256.25 kg/da, ham yağ oranınında %39.43- 32.33, yağ veriminde 123.4-83.5 kg/da olarak belirlenirken, oleik asit %82.76-79.33, palmitik asit %6.26-5.55, eikosenoik asit %5.18-0.09, stearik asit %2.41-1.91, linolenik asit %1.54-1.27 ve linoleik asit %0.64-0.06 olarak bulunmuştur. Denemede kullanılan çeşit ve hatların hiçbirinde erüsik asite rastlanmamıştır. Sonuç: Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde Bornova ekolojik koşulları için Alamir ve Linus hatları öne çıkmışlardır.

Anahtar Kelimeler:

Brassica napus ssp. oleifera L., kanola, kolza, oleik asit, verim, verim öğeleri, yağ asitleri

Determination of yield and quality characteristics of different canola (Brassica napus ssp. oleifera L.) cultivars and types in Bornova ecological conditions

Objective: This research was conducted to determine of quality and yield characteristic of different rapeseed cultivars and types for Bornova, İzmir conditions in 2014-2015 growing season on the experiment field of Ege University Faculty of Agriculture.Materials and Methods: : This research was conducted in a randomized complete block design with four replications. The four cultivars (Hydromel, Caravel, Turan, Petrol) and three lines (Alamir, Linus, CSZ 1216) were used as plant material. Agronomic and quality characteristic as follow us; plant height, flowering physicological mature date, branch number, capsule number per plant, seed number per capsule, 1000 seed weight, seed yield, oil yield, seed oil content (oleic, linoleic, linolenic, palmitic, stearic, erusic, eicosenoic acid content).Results: Minimum-maximum branch number (5.35-4.05 per plant), capsule number (447.5-344.25 per plant), 1000 seed weight (3.75-2.75 g), yield (381.76-256.25 kg/da), oil yield (123.4-83.5 kg/da), seed oil content (%39.43-32.33), oleic acid (%82.76-79.33), palmitic acid (%6.26-5.55), eicosenoic acid (%5.18-0.09), stearic acid (%2.30-1.91), linolenic acid (%1.54-1.27) and linoleic acid (%1.27-0.06) were determined in the experiments. Erucic acid was not found in any of the cultivars and lines used in the experiment.Conclusion: Research result indicated that Alamir and Linus types colud be grown in Bornova ecological conditions.

Keywords:

Brassica napus ssp. oleifera L., canola, fatty acids, rapeseed, yield, yield quality,

PDF

___

Açıkgöz, N., 1988, Tarımda Araştırma ve Deneme Metodları. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, no:478, 202s., İzmir.
Baydar, H. (2005). Isparta Koşullarında Kanola (Brassica napus L.) Çeşitlerinin. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(3), 1-6.
Beğbağa, M., & Öztürk, Ö. (2008). Ege Bölgesi Koşullarinda Bazi Kişlik Kolza Çeşitlerinde Farkli Ekim Zamani Uygulamalarinin Verim, Verim Unsurlari Ve Kalite Üzerine Etkileri. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 22(44), 84-98.
Coşgun, B., & Öztürk, Ö. (2014). Determination of Yield and Some Quality Characteristics of Winter Canola (Brassica napus ssp. oleifera L.) Cultivars. International Journal of Agricultural and Biosystems Engineering, 8(9), 1024-1030.
Fao, 2021. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Erişim Tarihi: 04.03.2021).
İlisulu, K. (1970). Fransa ve Almanya’dan getirilen kolza çeşitlerinin Ankara iklim ve toprak şartları altında adaptasyon durumları, tohum verimleri ve diğer bazı özelliklerinin tespiti. AÜ ZF Yıllığı, 132-157.
Göksoy, A. T., & Turan, Z. M. (1986). Bazı Yağlık Kolza (Brassica napus ssp. oleifera) Çeşitlerinde Verim Ve Kaliteye Ilişkin Karakterler Üzerinde Araştırmalar.
Kara, K., 2015, Tarla Bitkileri Kitabı, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:191 sy: 310-313., Erzurum.
Karaaslan, D., Hakan, M., Gizlenci, Ş., Dok, M. Ve Acar, M. 2007. Bazı Kolza Çeşitlerinin Diyarbakır Koşullarında Verim Potansiyellerinin Belirlenmesi. S. 22-26. 1.Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biyodizel Sempozyumu Bildiri Kitabı. 28-31 Mayıs 2007. Samsun
Karabaş, H. (2013). Investigation of Diesel Engines Suitability by Using Biodiesel Produced of Californium a Kind of Winter Canola. Toprak Su Dergisi, 2(1), 46-52.
Kırıcı, S., & Özgüven, M. (1995). Çukurova bölgesine verim, kalite ve erkencilik bakımından uyabilecek kolza çeşitlerinin saptanması. ÇÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(3), 105-120.
Kolsarıcı, Ö., & Er, C. (1988). Amasya Ilinde Kolza Tarımında En Uygun Ekim Zamanı, Çeşit Ve Bitki Sıklığı Tesbiti Üzerinde Araştırmalar. Doğa Yay, (2), 163-177.
Kolsarıcı, Ö., & Başoğlu, F. (1984). Yağ kalitesi ve yağ oranı yüksek kışlık kolza çeşit ve hatlarının verim komponentleri yönünden karşılaştırılması. AÜ Ziraat Fakültesi Yıllığı, 66-76.
Kolsarıcı, Ö., Başalma, D., İşler, N., Arıoğlu, H., Gür, A., Olhan, E., & Sağlam, C. (2000). Yağ bitkileri üretimi. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 17-21.
Mag, T. K. (1990). Further Processing of Canola and Rapeseed Oils In Canola and Rapeseed (pp. 251-276). Springer, Boston, MA.
McNaughton, I. H. (1979). Swedes and rapes: Brassica napus (Cruciferae). Evolution of Crop Plants. NW Simmonds, ed.
Mendham, N. J., Shipway, P. A., & Scott, R. K. (1981). The effects of delayed sowing and weather on growth, development and yield of winter oil-seed rape (Brassica napus). The Journal of Agricultural Science, 96(2), 389-416.
Öğütçü, Z., & Kolsarıcı, Ö. (1979). Kolzanın (Brassica napus L.) Yetiştirme Tekniği ve Islahı. 44 S.
Özer, H., & Oral, E. (1997). Erzurum Ekolojik Koşullarında Bazı Kolza (Brassica napus ssp. oleifera L.) Çeşitlerinin Fenolojik Özellikleri Ile Verim ve Verim Unsurları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Agriculture and Foresty, 21, 319-325.
Süzer, S. (2007). Bazı Kolza (Kanola) Çeşitlerinin Edirne Koşullarında Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. 1. Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biyodizel Sempozyumu, 28-31
Süzer, S. (2015). Effects of Plant Nutrition on Canola (Brassica napus L.) Growth. Trakya University Journal of Natural Sciences, 16(2), 87-90.
Şaman, Ş. (1983). Ürün Tarımı Araştırma-Yayım Projesi Kanola Dilimi. 1982-1983 Yılı Gelişim Raporu, TCTOKB Proje Ve Uyg. Gen. Müd. Antalya.
Tan, A.Ş., 2007, Ege Bölgesi Kolza Araştırma Projesi.2007 yılı Ara Sonuç Raporu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Menemen, İzmir.
Tan, A. Ş. (2009). Bazi Kolza (Kanola) Çeşitlerinin Menemen Koşullarinda Verim Potansiyelleri. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 19(2), 1-32.
Tunçtürk, M. (2008). Bazı Yazlık Kolza (Brassica napus ssp. oleifera L.) Çeşitlerinde Fosforlu Gübrelemenin Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisi. Tarim Bilimleri Dergisi, 14(3), 259-266.
Tüik, 2021. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr (Erişim tarihi 04.03.2021)