XVI. Yüzyılda Demirci Kazasında Meyve ve Sebze Üretimi
Osmanlı Devletinin ekonomisinin
temelini bilindiği gibi ziraat oluşturmuştur. Saruhan Sancağının bulunduğu
coğrafya bugün olduğu gibi, XVI. yüzyılda da ziraata elverişli bir yapıya
sahiptir. Bu durumun Demirci kazasına da olumlu yönde yansıdığı tahrir
defterlerinden anlaşılmaktadır. Geniş ovaları bulunmamasına ve genellikle
eğimli arazi yapısına rağmen, Akdeniz ikliminin etki sahasının bu kazaya kadar
ulaşması, bölgede zirai faaliyetleri olumlu yönde etkilemiştir. Demirci
kazasında tarım alanlarının büyük kısmı, hububat ziraatına ayrılmakla birlikte,
sebze ve meyve üretimi de kazadaki zirai faaliyetler içinde yer bulmaktadır.
Çalışmamızın ana kaynaklarını Tapu Kadastro Kuyud-ı Kadime Arşivinde bulunan
115 ve Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yer alan 165 numaralı tahrir defterleri
oluşturmaktadır. Tahrir defterlerinden XVI. yüzyılda Demirci kazasında üzüm,
armut ceviz, iğde, kestane, kiraz, nar, elma yanında bostan üretiminin olduğu, ayrıca
soğan, sarımsak, hıyar, çörek otu gibi sebzelerin yetiştirildiği ve bahçecilik
faaliyetlerinin bulunduğu anlaşılmaktadır. Bunların içinde özellikle üzüm ve
bostan üretimi ön sıralarda yer alırken, kiraz, kestane, nar ve elma gibi
meyvelerin düşük rekolteye sahip olmakla birlikte, bu yüzyılda üretimlerinin
yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu dönemde kazadaki meyve ve sebze üretiminin çeşit
ve tespit edilebilen miktarının belirlenmesinin, Saruhan Sancağının ve bu
bağlamda Osmanlı Devletindeki yapının aydınlatılmasına katkıda bulunacağı
kanaatindeyiz.
Anahtar Kelimeler:
Saruhan Sancağı, Demirci Kazası, Zirai Üretim, Meyvecilik
FruitandVegetableProduction in Demirci District in XVI. Century
As known, agriculture underlies economy of Ottoman
Empire. Geography of SaruhanSanjak, was arable in 16thas in today. It is
understood from record books that this situation projects on district of
Demirci positively. Although it does not have large lowlands and despite its
sloping land, the fact that influence area of Mediterranean Climate reaches
this district has affected agricultural activities positively. Most
agricultural areas of Demirci District are allocated for cereal agriculture and
vegetable and fruit production takes part in agricultural activities. Main
resources of our study consist of record books no: 115 in Land Registry Record
Books Archive and record books no: 165 within Prime Ministry Ottoman Archive. From
record books it is understood that in 16th century besides melon production,
grape, pear, walnut, oleaster, chestnut, cherry, pomegranate and apple were
produced; moreover such vegetables as onion, garlic, cucumber, black cumin were
grown and gardening activities were available. Among them, while especially
grape and melon production were at the top, such fruits as cherry, chestnut,
pomegranate and apple had low harvest and it is understood that in this century
they were produced. We are of opinion that determining the amount of fruit and
vegetable production in this district of this period, will contribute to
illuminating the structure in Ottoman Empire and SaruhanSanjak, in this regard
Keywords:
SaruhanSanjak, Demirci District, AgriculturalProduction, FruitGrowing,
___
- Kaynaklar
- I- ARŞİV KAYNAKLARI
- A) Başbakanlık Osmanlı Arşivi I)Tahrir Defterleri (BOA. TD.). No: 49, 165, 398.
- İİ) Maliyeden Müdevver Defter(MAD.) No: 15287
- B)Tapu Kadastro Kuyud-ı Kadime Arşivi Tahrir Defterleri (TK. KKA. TD.).
- No: 47, 115, 544.
- II ) KİTAP – MAKALE – LUGAT - TEZ
- BARKAN, Ömer L., 1943, XV ve XVI inci Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları, C. I, Kanunlar,İstanbul. BAYKARA, Tuncer, 2001, Türk Kültür Tarihine Bakışlar, Ankara.
- BRAUDEL, Fernand, 1989, Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, C. 1, Çev. M. Ali Kılıçbay, İstanbul.
- ÇELEBİ,Evliya, 2011, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Kütahya-Manisa-İzmir-Antalya-Karaman-Adana-Halep-Şam-Kudüs-Mekke-Medine, Haz. Seyit Ali Kahraman, 9. Kitap – C.1, İstanbul. DALGALI, Fatih, 2008, 45 Numaralı Tapu Tahrir Defterine Göre Simav Nahiyesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Dumlupınar Ü. SBE. Tarih ABD., Kütahya.
- DEVELLİOĞLU, Ferit, 1996, Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lugat, 13. Baskı,
- Ankara.
- EMECEN, Feridun M., 1989, XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara.
- GÖKÇE, Turan, 2000, XVI ve XVII. Yüzyıllarda Lazıkyye(Denizli) Kazası, Ankara.
- GÖKMEN, Ertan, 2007, Tanzimat’tan Meşrutiyete Demirci Kazası, İzmir.
- KALLEK, Cengiz, 2002, “Kile”, DİA. , C. 25, Ankara.
- KAZICI, Ziya, 2005, Osmanlı’da Vergi Sistemi, İstanbul.
- KOMİSYON, 2006, Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği, İstanbul.
- KÜTÜKOĞLU, Mübahat S. 2002, XVI. Asırda Tavas Kazasının Sosyal ve İktisadi Yapısı, İstanbul.
- ORTAYLI, İlber, 2004 ,“17. Yüzyıl Sonlarında Orta Anadolu Vilayetlerinin Toplumssal Ekonomik Durumu Üzerine”, Osmanlı İmparatorluğu’nda İktisadi ve Sosyal DeğişimMakaleler I, 2. Baskı, Ankara.
- SOLAK, İbrahim “ Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Anadolu’da Meyve ve
- Sebze Üretimi”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, SÜ. TAE. , S. 24,
- Konya 2008, s. 217-251.
- ŞAHİN, C. - DOĞANAY, H. - ÖZCAN, N. A. , Türkiye Coğrafyası(Fiziki-Beşeri-Ekonomik-Jeopolitik), 6. Baskı, Ankara 2007.
- ÜNAL, Mehmet A.,XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), Ankara 1989. YÜCEL, Yaşar - PULAHA, Selami, I. Selim Kanunnamesi (Tirana ve Leningrad Nüshaları) (1512-1520), Ankara 1995.
- Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Hakan YILMAZ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Kâtip Çelebi’de Organik Devlet Kuramı Hakkındaki Görüşler Üzerine bir Değerlendirme
SERVET SOMUNCUOĞLU’NUN AZİZ HATIRASINA
XVI. Yüzyılda Demirci Kazasında Meyve ve Sebze Üretimi
İslâm Kitap Resmi ve Minyatür Sanatında Hellenistik-Bizans Etkisi
Çağının Meşrûiyet Kavramları Işığında Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan