Savaş Hayvanı Olarak Fillerin Yetenekleri ve Kusurları

İlk Çağ’dan 18. ve 19. yüzyıla kadar fillerden savaş hayvanı olarak istifade edilmiştir. Komutanlara savaşın seyrini takip edebilen güvenli bir platform sağlamak, düşman saflarını yarmak, surları yıkmak, kale kapılarını kırmak, yağmur ormanlarında yol açmak ve balçık haline gelmiş topraklarda, dik yamaçlarda ve nehirlerde ordu ve teçhizatı nakledebilmek ve kaleleri korumak için fillerden yararlanılmıştır. 18. ve 19. yüzyıllardan sonra ise ateşli silah teknolojisindeki gelişmeler neticesinde filler, muharip hayvan olmaktan çıkmıştır. Bu hayvanlar daha çok askerî nakliyat ve askerî lojistik işlerinde kullanılmaya başlanılmıştır. Örneğin 2. Dünya Savaşı sırasında Güney Asya cephesinde filler yol ve köprü inşaatında ve petrol varillerinin taşınmasında kullanılmıştırlar. Dünya tarihindeki söz konusu önemlerinden dolayı bu çalışmada fillerin yetenekleri ve güçlü yanları ile dezavantajlı ve zayıf yanları incelenmiştir. Bu amaçla Türk, Arap, İran ve Hint ana kaynakları, siyasetnameleri, dini metinleri, mitoloji kitapları, doğudan ve batıdan geniş bir yelpazeyi kapsayan seyahatnameler kullanılmıştır. Ayrıca doktora tezleri ve modern çalışmalardan da yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Savaş Filleri, Kabiliyetleri, Zayıf Yanları, Dezavantajlı Yanları

Elephants as War Animals Capabilities and Disadvantages

From the Antiquity to the 18th and 19th century elephants were used as war animals. Elephants were used for provide to the commander a secure platform, divide the enemy ranks, demolishing the city walls, breaking the gates of the castle, make road in the rainforest, transport the army and the army equipment in slime soils, steep slopes and rivers. Elephants were also used to protect castles. After the advances in firearm technology in 18th and 19th centuries, elephants ceased to be war animals. These animals are mostly started to be used in military transport and military logistics. For example during World War II, on the South Asian front, the elephants were used for road and bridge construction and transport of oil drums. Because of their importance in world history, in this study were examined the abilities and strengths, disadvantages and weaknesses of elephants. For this purpose, Turkish, Iranian, Arab and Indian main sources; history books, politicsbooks (siyasetnâme), religious texts, mythology books, travelogues of covering a wide range from east and west were used. In addition, doctoral theses and modern studies were also utilized.

Keywords:

War Elephants; capabilities and benefits, weaknesses and disadvantages,

PDF

___

CLAVİJO, R. G., Timur Devrinde Kadis’ten Semerkand’a Seyahat, çev. Ömer Rıza Doğrul, İstanbul: Köprü Kitapları, 2016. SALLER, M., Elephants A Cultural and Natural History (Original title: Der Elephant in Natur-und Kulturgeschichte), editör Karl Gröning, Könemann/Germany 1999.
SOMADEVA, Masal Irmaklarının Okyanusu (Kathâsaritsâgara), çev. Korhan Kaya, 1. cilt, 2. cilt, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
SÜLEYMAN EL-TÂCİR, Doğu’nun Kalbine Seyahat Çin ve Hind Ülkeleri Hatıraları ve İlaveleri, çev. Ramazan Şeşen, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2012.
ŞEMS SİRÂC AFÎF, Tarih-i Fîruzşâhî, nşr. Vilâyet Hüseyin, Tahran: İntişârât-ı Esâtîr, h.ş. 1385.
YEZDÎ, Ş. ‘A., Zafernâme, nşr. Seyyid Said Mir Muhammed Sâdık, Abdülhüseyin Nevâî, 1. cilt, Tahran: Kitabhane, Müze ve Merkez-i Esnâd-i Meclis-i Şûrây-i İslâmî, h.ş. 1387.
ŞİMEL, Â. M., Der Kalemrovi-ye Moğûl, mütercim Feramorz Necid Simyeî, Tahran: İntişarat-ı Emir Kebîr, h.ş. 1386.
CHARLES, M. B., “Elephants at Raphia: Reinterpreting Polybius 5.84-5”, Classical Quarterly 57 (2007): 306-311 (pdf): http://eprints.qut.edu.au/9144/1/9144a.pdf (9 Ekim 2016).
VALMÎKİ, Râmâyana, çev. ve özetleyen Korhan Kaya, Ankara: İmge Yayınevi, 2002. Flavius Vegetus Renatus, Roma Savaş Sanatı (De Re Military), çev. Samet Özgüler, Kutsi Aybars Çetinalp, İstanbul: Kronik Kitap, 2019.
YAZICI, T., “Fil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi,13: 67-68, İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları, 1996.
YUSUF HAS HACİB, Kutadgu Bilig, çev. Reşit Rahmeti Arat, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2008.
“Index of /old/culture/images” (battles.jpg.)”: https://www.allaboutsikhs.com/old/culture/images/ (22.06.2019). Kautilya, Kautilya’s Arthashastra, translated into English by R. Shamasastry (pdf): https://archive.org/details/Arthasastra_English_Translation (23 Şubat 2017) “Painting Miskina”:http://collections.vam.ac.uk/item/O9532/painting-miskina/ (23.06.2019).
Charles, M. B., “Elephants at Raphia: Reinterpreting Polybius 5.84-5”, Classical Quarterly 57 (2007): 306-311 (pdf): http://eprints.qut.edu.au/9144/1/9144a.pdf (9.10.2016).
“Rajasthani Miniature Painting From Rajasthan, India. is a photograph by Ken Welsh which was uploaded on September 6th, 2016.”: https://fineartamerica.com/featured/4-rajasthani-miniature-painting-from-rajasthan-india-ken-welsh.html (29.06.2019). “Afrika fili”: http://hayvanansiklopedisi.blogspot.com/2007/10/afrika-fili.html (28.06.2019). “İngiliz-Habeş savaşı 1868”: https://ingiliztarihi.com/node/71 (28.06.2019).
“Elephants pushing cannons drawn by bullocks”: http://jameelcentre.ashmolean.org/collection/8/sort_by/date/sort_order/asc/per_page/25/offset/0/object/12423 (11.07.2019).
“Elephants pushing cannons drawn by bullocks”: http://jameelcentre.ashmolean.org/collection/921/object/12424 (11.07.2019).
“İkinci Dünya Savaşı’nın Asker Filleri”: http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/kesfet/ikinci-dunya-savasinin-asker-filleri/1279 (29.06.2019).
“How Burmese Elephants Helped Defeat the Japanese in World War II”: https://news.nationalgeographic.com/news/2014/09/140928-burma-elephant-teak-kipling-japan-world-war-ngbooktalk/ (29.06.2019).
“Ashmolean Museum”: https://tr.pinterest.com/pin/206743439114004572/ (11.07.201). “Ashmolean Museum”: https://tr.pinterest.com/pin/206743439114004577/ (11.07.2019).
“Mest (fil)”: http://tr.wikipedia.org/wiki/Mest (fil) (29.06.2019).
“Fillerde bilişsellik”: http://tr.wikipedia.org/wiki/Fillerde bilişsellik (22.06.2019).
“Fillerde bilişsellik”: http://www.wikizero.biz/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmlsbGVyZGVfYmlsaSVDNSU5RnNlbGxpaw (22.06.2019).
“Fil”: http://tr.wikipedia.org/wiki/Fil (22.06.2019).
“Fil”:http://www.wikizero.biz/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmls (22.06.2019).
“Akbar crossing the Ganges on his elephant Udiya, in pursuit of the rebels Khan Zaman and Bahadur Khan, 1567 from the Akbarnama”: http://warfare.netau.net/Moghul/Akbar/1567-Akbar_crossing_the_Ganges_on_his_elephant-Akbarnama.htm (28.06.2019).
“TRT Belgesel” kanalında 10.01.2016 tarihinde 21: 30’da yayınlanan İnsan Gezegeni Belgeseli (Human Planet, BBC).