Zeynep SEYİTOĞLU DANIŞMAN

UZAY HUKUKU AÇISINDAN SİLAH(SIZ)LANMA SORUNU

Savaş materyallerinin sınırlanması, denetlenmesi veya ortadan kaldırılması durumunu ifade eden silahsızlanma, geçmişten günümüze uluslararası güvenliğin korunması yolunda yürütülen önemli faaliyetlerin başında gelir. Soğuk savaş sonrası dönemde silahların kontrolü ve silahsızlanma konuları belirginliğini kaybetmişse de, hala uluslararası güvenliğin sağlanmasında faydalı bir araç olmayı sürdürmektedir. Yeni silah teknolojilerinin geliştirilmesiyle birlikte, silahsızlanma konusunda yeni tartışmalar gündeme gelmiştir. 1950’lerde uzayın keşfi ve kullanımı konusunda önemli teknolojik gelişmelerin yaşanmasıyla birlikte, uzay faaliyetlerine ilişkin hukuki çerçevenin çizilmesi çalışmaları da başlamıştır. Uzay çağının başlangıcından itibaren, uzayın münhasıran barışçıl amaçlarla kullanılacağı hususu üzerinde durulmuştur. Buna rağmen, özellikle uydular aracılığıyla yürütülen faaliyetler sayesinde, uzay önemli bir askeri araç haline gelmiştir. Uzay faaliyetleri başlangıçta uzay yetenekli birkaç devlet eliyle gerçekleştirilmiştir. Günümüzde, gelişen teknolojinin ve dünya kaynaklarının giderek azalmasının etkisiyle, özel teşebbüsün uzay faaliyetlerindeki payı giderek artmış ve uzay ticari olarak tüketilebilir bir alan haline gelmiştir. Uzayı tüketebilir hale gelen uluslararası aktörlerin, uzayda elde ettikleri bu avantajlarını korumak veya yeni gelişen teknolojiler ve üretilen silahlar vasıtasıyla yeryüzünde yeni avantajlar elde etmek amacıyla uzayda silahlanmaya ve uzayı askerileştirmeye doğru gittikleri görülmektedir. Bu çalışmada, uzay hukuku ve uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde uzayda silah(sız)lanma sorunsalının ele alınması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Uzay hukuku, uzay güvenliği, uzay yarışı, silahsızlanma, barışçıl amaçlarla kullanım

PDF

___

Acer, Y./ Kaya, İ. (2015). Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı. (Altıncı Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Agreement on the Rescue of Astronauts, the Return of Astronauts and the Return of Objects Launched into Outer Space, 22 April 1968, 672 UNTS 119, No. 9574. Metin için bkz: https://treaties.un.org/Pages/showDetails.aspx?objid=080000028012504f&clang=_ en (E.T. 21.07.2020).
Agreement on Governing the Activities of States on the Moon and Other Celestial Bodies, 18 December 1979, 1363 UNTS 3, No. 23002. Metin için bkz: http://www.unoosa.org/pdf/gares/ARES_34_68E.pdf (E.T. 21.07.2020).
Baslar, K. (1998). The Concept of the Common Heritage of Mankind in International Law. The Hague: Martinus Nijhoff Publishers.
Cheng, B. (1997). Studies in International Space Law. Oxford: Clarendon Press.
Convention on International Liability for Damage Caused by Space Objects, 29 March 1972, 961 UNTS 187, No. 13810. Metin için bkz: http://www.unoosa.org/pdf/gares/ARES_26_2777E.pdf (E.T. 21.07.2020).