KARADENİZ’DEKİ YUNUS ADLI ÖYKÜNÜN GÖSTERGEBİLİMSEL ÇÖZÜMLEMESİ

Bu çalışmada Behiç Ak’ın Karadeniz’deki Yunus adlı 5-7 yaş çocuklarına yönelik kitabının göstergebilimsel çözümlemesi yapılmıştır. Çözümlemede temel alınan model, Greimas’ın yaklaşımıdır. Greimas’ın modeli bir metnin iç işleyiş biçimlerini ve göstergeler sistemindeki anlamsal yapıların eklemlenişini ortaya koyar (Uçan, 2002). Bahsedilen yöntem temel alınarak Karadeniz’deki Yunus adlı eser, betimsel düzey, anlatısal düzey ve izleksel düzey aşamalarında çözümlenmiştir. Betimsel düzeyde, metin önce kesitlere ayrılmış, on iki kesit belirlenmiş ve bu kesitler ele alınmıştır. Bu bölümlerde eyleyenler şemasına bağlı olarak saptanan edimler ortaya konmuştur. Anlatısal düzeyde, kahramanlarda bulunan betimsel nitelikler saptanmıştır. İzleksel düzeyde ise anlatının temel mantığını belirleyen karşıtlıklar belirlenmiştir. Bu çözümlemeler sonucunda Karadeniz’deki Yunus yazınının derin yapısında doğa bilincinin-bilinçsizliğinin karşıtlığının bulunduğu, bunun da geçim kaynağı ya da işsizlik karşıtlığında betimsel bir nitelik kazandığı belirlenmiştir. Çözümlemenin sonucu olarak, Karadeniz’deki Yunus metninin eyleyenler şeması, göstergebilimsel dörtgen unsurlarının yanı sıra yazınsal ve görsel olarak bir bütünlük arz ettiğine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Göstergebilim, Karadeniz’deki Yunus, Eyleyenler Şeması

PDF

___

Mazlum, Ö. (2011). Rengin kültürel çağrışımları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 125- 138
Akkın, C. Eğrilmez, S. ve Afrashi, F. (2004). Renklerin insan davranış ve fizyolojisine etkileri. Türk Oftalmoloji Derneği XXXVI. Kongresi, 33, 274- 282
Günay, V.D. (2002). Göstergebilim Yazıları. İstanbul: Multilingual Yayınları.
Günay, V.D. (2012). Görsel Göstergebilim ve İmgenin Anlamlandırılması. Doğan Günay, Alev F. Parsa (Ed.), Görsel Göstergebilim ve İmgenin Anlamlandırılması (s 38-39). İstanbul: Es Yayınları.
Uçan, H. (2002). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim. İstanbul: Perşembe Kitapları.
Sivri, M., Örkün, B. (2014).Çocuk ve Gençlik Edebiyatına Göstergebilimsel Bir Uygulama: Aytül Akal. Ankara: Uçanbalık Yayınları.
RİFAT, M. (2011). Homo Semioticus ve Genel Göstergebilim Sorunları (2. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
DEMİR, S. (2009). Göstergebilim, Umberto Eco ve Yapıtları Bağlamında Göstergebilime Katkıları, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
GÜNAY, D.(2007). Metin Bilgisi, 3. Baskı, İstanbul: Multilingual Yayınları.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
Çağan, M. (2005).Sizin Renkleriniz. İstanbul: Bir Harf Yayınları.