Mehmet GÜRBÜZ, Uğur YILDIRIM, Aziz BELLİ

Büyükşehir Belediye Kanunu’nun Kahramanmaraş İli Ölçeğinde Analizi

Türkiye’de şehirlerin nüfus ve mekânsal alan olarak büyümesi ve toplumun belediyelerden hizmet beklentilerinin artması, belediye kanununda yeni düzenlemeler yapma ihtiyacını doğurmuştur. Bu nedenle, 1982 Anayasasında büyük yerleşim birimleri için özel yönetim birimleri kurulabilir hükmü getirilmiş ve bu hükme dayanılarak 1984 yılında ilk defa büyükşehir belediyesi (BŞB) kurulmuştur. Daha sonra büyükşehir belediyesi ile ilgili birkaç düzenleme yapılmış ve son olarak 2012 yılında 6360 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunla birlikte 2014 yılı yerel seçimlerinden sonra büyükşehir olan Kahramanmaraş’ta, belediye sınırı il mülki sınırları ile birleştirilmiş, belde belediyeleri kapatılmış, belde, bucak ve köylerin idari statüleri kaldırılarak tüzel kişiliği olmayan mahalle statüsüne dönüştürülmüştür. Büyükşehir kanunu kabul edilmeden önce sadece şehir ve kasabaların mücavir alan sınırı içerisinde hizmet veren belediyeler, bu kanun ile beraber kırsal yerleşmelere de hizmet vermeye başlamıştır. Bu değişiklik belediye yönetim anlayışında bir ezberi bozmuş ve merkez (şehir) yönetiminden mekânsal alan yönetimine geçilmiştir. Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi’nin hizmet alanının mülki sınırlar olarak belirlenmesi ve belde belediyelerinin kapatılması ölçek ekonomileri bakımından olumlu bir gelişme olup belediye hizmetlerinin etkin ve verimli sunulması yoluyla hizmet birim maliyetlerinin düşürülmesi sağlanacaktır. Fakat il merkezinden yüksek ve sıradağlarla ayrılmış kuzey bölgelerinde hizmet maliyetinin artacağı, görev, yetki, sorumluluk, temsil ve katılım açısından önemli değişiklikler ortaya çıkacağı belirlenmiştir. Kahramanmaraş ilindeki belediyeler arasında değişen görev, yetki ve sorumluluk dağılımının rantabl bir şekilde sürdürülmesi mümkün görülmemektedir. Büyükşehir belediyesinin yükümlü olduğu hizmetlerini sorumlu olduğu bölgelere götürmesinde ilin coğrafi büyüklüğü, topografik çeşitliliği ve mekânsal uzaklığı hizmetlerin kalite ve birim maliyeti kadar hizmetin ihtiyaç olduğu zamanda ulaştırılmasını da etkileyecektir. Aynı zamanda şehirler için hazırlanan belediye mevzuatımız ve hizmet kültürümüz kırsal alanlara hizmet vermeye uygun değildir. Bu nedenle Büyükşehir Belediye Kanunu ile belediye hizmet alanına giren kırsal bölgelerde kırsal politikaların uygulanmasında yeni sorunlar ortaya çıkabilir. Öte yandan yerel yönetimlerde yetki, kaynak ve ölçek büyüklüğünü artıralım anlayışına dayanılarak yapılan yönetsel dönüşümle ve bütünşehir/büyükşehir düzenlemesi ile ilin coğrafi/mülki sınırlarına taşınması bölgesel yönetim tartışmalarını da beraberinde getirecektir

Anahtar Kelimeler:

Büyükşehir Belediye Kanunu, Kahramanmaraş, Değişiklikler

PDF

___

AK PARTİ YEREL GENEL MERKEZİ YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI, (2012). Sorular ve Cevaplarla
(www.akparti.org.tr/upload/documents/akparti_buyuksehir_yasasi.pdf ) Yeni Büyükşehir Belediye Yasası, ARIKBOĞA, E., (2007a). “Türk Yerel Yönetim Sisteminde Reform ve Yeni Kamu Yönetimi”, Kamu
Yönetimi Yazıları, B. Eryılmaz, M. Eken, M. L. Şen (Der.), Nobel Yayınları, ss. 42–70. ARIKBOĞA, E., (2007b.) “Yerel Yönetimlerde Ölçek Sorunu ve Belediye Reformu”,
V. Kamu Yönetimi Forumu (18–20 Ekim 2007), Umuttepe, Kocaeli.
ARIKBOĞA E. (2008) “Türkiye’de Belediyelerin Büyüklüğü ve Kentin Bütünlüğü Sorunu: Reform ve Uygulama Analizi”, (Ed. F. Neval Genç, Abdullah Yılmaz, Hüseyin Özgür) “Dönüşen Kentler ve Değişen
Yerel Yönetimler içinde”, Gazi Kitabevi, Ankara, s. 299–330. ARIKBOĞA E., (2009), “Ölçek Reformunun Büyükşehir Belediye Meclislerindeki Temsil Adaletine
Olumlu Etkileri”, 4. Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu, 2009, TODAİE, s. 737-754
ARIKBOĞA E. (2013), “Geçmişten Geleceğe Büyükşehir Belediye Modeli”, (Ed. M.AKif ÇUKURÇAYIR)
“Yerel Politikalar Akademik Araştırma ve Düşünce Dergisi”, Ocak/Haziran 2013 s. 48-96
ATMACA T. (2013), “Optimal Belediye Büyüklüğü ve Yeni Büyükşehir Belediye Yasası”,
Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2013, Cilt 3, Sayı 2, ss.168-184
CANPOLAT H. (2010), “Türk Yerel Yönetim Sisteminde Ölçek Reformları ve 5747 Sayılı Kanunla İlgili
Yargı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Türk İdare Dergisi, S.467 (Haziran 2010), s.79-113.
Kahramanmaraş Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, (2011), Kahramanmaraş İli Çevre Durum Raporu, ÇED
Hizmetleri ve Çevre İzinleri Şube Müdürlüğü, Kahramanmaraş. DEMİRCAN S.E. (2008), “Yeni Ekonomik Düzende Küreselleşme Yerelleşme Bağlamında Belediyelerde
Yeni Mali Yönetim Anlayışı”, Erciyes Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 30, Ocak-Haziran 2008, ss.99-128
DİNÇER B., ÖZASLAN M. ve KAVASOĞLU T., (2003). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik
Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003), Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara,
ERAYDIN, K., GÜL, E., ÇEVİK, B., DEMİR, E. (2012), Türkiye’de İllerin gelişmişlik Düzeyi
Araştırması, İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü. ERKUL, H., 2010. Türkiye’de Yerel Yönetimler, Detay Yayıncılık, Ankara, 210 s.
EKER, F., (2013), “Kahramanmaraş’ın TarihiCoğrafyasına Bir Bakış” , KSÜ Sosyal Bilimler
Dergisi, Cilt:10, Sayı:2, Sayfa:25-38, Kahramanmaraş. GOOGLE Haritalar, https://maps.google.com , (E.T. 12.03.2014)
GÜNGÖR, H., (2013). “Yeni Büyükşehir Yönetimi ve Geçiş Nedenleri”, KAYSEM-8 Kuramdan
Uygulamaya Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar Bildiri Kitabı. GÜRBÜZ, M., SANDAL, E.K. ve KARABULUT, M. (2004). “Kahraman Maraş’ın Kuruluşu,
Gelişimi ve Mekansal Analizi”, Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu, DPT ve Pamukkale Üniversitesi, 1, ss.276-285. GÜRBÜZ, M., (2012), “Kahramanmaraş İlinin Genel Çoğrafi Özellikleri ve Turizm Potansiyeli”,
(Ed. İlyas Gökhan, Mesut Akben, Kemalettin Koç), “Kahramanmaraş Kültürü”, KSU Kahramanmaraş ve Yöresi Kültür Değerlerini Araştırma ve Uygulama Merkezi, s. 127-214
GÜRBÜZ, M., (2013), Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Sınırları İçerisindeki Yerleşmelerin
Fonksiyonel Özellikleri, KSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Projesi, Kahramanmaraş. GÜVEN H. S. (1982) “Değişen Yerel Hizmet Kavramı ve Yerel Yönetimlerde Ölçek Sorunu” Amme İdaresi
Dergisi, C: 15, Sayı: 4, (Aralık 1982), s. 27-48
Harita Genel Komutanlığı, http://www.hgk.msb.gov.tr/, (E.T. 20.03.2013).
İZCİ, F. ve TURAN, M., (2013). “Türkiye’de Büyükşehir Belediyesi Sistemi ve 6360 Sayılı Yasa İle
Büyükşehir Belediyesi Sisteminde Meydana Gelen Değişimler:Van Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (1), ss.117-152. KARAGEL H. (2012) “Çoğrafi yerellik ve Şehirleşme İlişkisi Bakımından Türkiye’de Büyükşehir
Olgusunun Çoğrafi Analizi” UJES 2012, III. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu, Hatay.
Kahramanmaraş İl Tarım Müdürlüğü, (2006), “Kahramanmaraş Tarım Master Planı”,
Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası http://www.kmtso.org.tr, (E.T. 08.03.2014)
Kalkınma Bakanlığı, http://www.kalkinma.gov.tr, KELLİNG J. “Urban-Rural Relationships in Metropolitan Areas of Influence” http://www.eurometrex.org, (E.T.:28.03.2013).
KIZILBOĞA R. ve ÖZASLAN K., 2013. “İl Özel İdaresi ile Yatırım İzleme ve Koordinasyon
Başkanlığının İncelenmesi”, (Ed. Yakup Bulut, Veysel Eren, Sedat Karakaya, Abdullah Aydın), Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar, Pegem Akademi, Ankara, s. 780-789
KORKMAZ, H., 2001, Kahraman Maraş Havzası’nın Jeomorfolojisi, Kahraman Maraş Valiliği, İl
Kültür Müdürlüğü Yayınları No:3, Kahraman Maraş. KOYUNCU E., “Yenilenen Yerel Yönetim Sisteminde Belediye ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Gelirlerinden Alacakları Payların Karşılaştırmalı Analizi”, Kasım 2012, TEPAV
ÖKMEN M. ve Parlak B. (2013), “Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler İlkeler Yaklaşımlar ve Mevzuat”, Orion Kitabevi, Ankara.
ÖZGÜR H. “Metropoliten Alanların Yönetimine Kamu Tercihi ve Klasik (Metropoliten Reform) Yaklaşımlarının Bakışları” Yerel Siyaset Dergisi Haziran 2008, Sayı 30
URAK, http://www.urak.org, E.T. 04.03.2014
USTA E., “Yerel Yönetimlerde Mali bağımlılık Sorunu” DPT, Yerel Yönetimler Forumu, 15 Eylül 2010
TEKEL A. “Metropoliten Planlamanın Önemi ve Gerekliliği Üzerine” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C: 11 Sayı: 1 (Ocak 2002) s.42-55.
TEPAV, http://www. tepav.org. tr. E.T. 10.03.2014
TOPAL A.K. (2005), “Optimal Yerel Yönetim Büyüklüğüne Kuramsal Yaklaşım”, (Ed. H. Özgür & M. Kösecik), “Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar- I”, s. 449-470.
Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr , E.T. 12.03.2014
Sayılı On Üç ilde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu