Kutadgu Bilig’e Göre Yönetici ve Nitelikleri

Sözlü veya yazılı edebi ürünler milletlerin zengin bilgi kaynaklarının başında gelmektedir. İslamiyet sonrası ilk Türk eserlerinden olan Kutadgu Bilig, Türk kültürü için bir ebedilik vasıtasıdır. Türklerdeki sosyal hayat, din, düşünüş, hükümdarlık anlayışı, devlet felsefesi… gibi daha birçok kültürel kodu bu eserde bulmak mümkündür. Kutadgu Bilig sayılan bu yönleriyle birlikte geçmişi bilmek, anlamak ve geleceğe yöntem önermek açısından da birçok bilimsel çalışmanın nesnesi olmuştur. Bu çalışmada amaç Kutadgu Bilig’in devlet yöneticisi açısından incelenmesidir. Çalışmada Kutadgu Bilig’in XII, XVII, XVIII, XXI, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XLI, XLII ve XLIII bölümleri hükümdar tasarımı ve devlet anlayışı bakımından incelenmiştir. Ancak ele alınan konuya göre eserin diğer bölümlerinden de yararlanılmıştır. Yönetici özelliklerinin sunulmasında eserden alıntılara yer verilmiştir. Kutadgu Bilig’de tasvir edilen hükümdar tipi bilgilidir, güçlüdür, savaşçıdır, siyaset bilgisiyle devletini en iyi şekilde idare ederek hem halkını mutlu eder hem de ülkesinin sınırlarını genişletir. Ancak Karahanlılar Devleti döneminde İslamiyet’in kabul edilmiş olması nedeniyle hükümdar tasvirlerinde dinin etkisi de gözlenmektedir. Türk devlet ve hâkimiyet anlayışı dikkate alındığında hükümdar tipinin sahip olduğu özelliklerin aslında bir yöneticinin sahip olması beklenilen özellikler olduğu görülmektedir. Ancak Türklerde yerleşik hayata geçilmesi ile birlikte bozkır tipi alp tipinin yerini daha sistematik bir yönetim anlayışının aldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kutadgu Bilig, yönetici, devlet, nitelik

Manager and its Qualities According to Kutadgu Bilig

Verbal or written literary products are at the forefront of rich information sources of nations. Kutadgu Bilig, one of the first Turkish works after Islamism, is an eternal means for Turkish culture. It is possible to find social life, religion, thinking, government understanding, state philosophy and many other cultural codes of Turks. Kutadgu Bilig has become an object of many scientific studies in terms of knowing the past, understanding it and proposing a method to the future. From Kutadgu Bilig, it is possible to learn about Turkish administrators' understanding of state administration, power and politics. In this study, Kutadgu Bilig was examined in terms of the characteristics that a manager is expected to have in the context of "manager" and Turkish history and culture. In the study Kutadgu Bilig's sections XII, XVII, XVIII, XXI, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XLI, XLII and XLIII have been examined in terms of the design of the ruler and the understanding of the state. However, the other sections of the work were also utilized according to the subject discussed. Citations from the work have been included in the presentation of the manager features. In the study, the type of the ruler depicted in Kutadgu Bilig is knowledgeable, powerful, warrior, makes his people happy by expanding the boundaries of his country by managing his state with the knowledge of politics. However, due to the acceptance of Islam in the Karahanlılar State, the influence of religion in the depictions of the ruler is observed. Considering the concept of Turkish state and sovereignty, it is seen that the features possessed by the ruler are in fact the expected characteristics that a ruler should have. However, with the adoption of a sedentary life in the Turks, it is seen that the steppe type and the alp type are replaced by a more systematic management approach.

Keywords:

Kutadgu Bilig, manager, state, quality.,

PDF

___

Açık, T. (2016). “Kutadgu Bilig’de Devlet Yönetimi.” Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1): 419-438.

Akyüz, H. (2002). Kutadgu Bilig’de Sosyo Pedagojik ve Siyasal Söylem. Erzurum: Eser Ofset.

Banarlı, N. S. (1987). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I-II. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Banarlı, N. S. (2004). Resimli Türk Edebiyâtı Târihi. (I. Cilt). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Caferoğlu, A. (2000). Türk Dili Tarihi II, Ankara: TDK Yayınları.

Doğan, N. (2002). “Kutadgu Bilig’in Devlet Felsefesi.” Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12): 127-158.

Ergin, M. (2011). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.

Has Hâcib, Y. (1985). Kutadgu Bilig. Çev. Reşit Rahmeti Arat. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

İnan, A. (1970). “Yusuf Has Hâcib ve Eseri Kutadgu Bilig Üzerine Notlar.” Türk Kültürü, 98: 117.

Kabaklı, A. (2006). Türk Edebiyatı (2. Cilt), (Gözden geçirilmiş 13. Baskı), İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.

Kafesoğlu, İ. (1970). “Kutadgu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri.” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Tarih Enstitüsü Dergisi, 1: 24.

Karakaş, S. (1998). Türk İdare Tarihinde Hâkimiyet Anlayışı (Türkçe Kaynaklara Göre Başlangıcından XI. Yüzyılın Sonuna Kadar). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.

Kaşgarlı Mahmut. (1991). Divanü Lügat-it Türk. Çev: Besim Atalay. Anakara: Türk Dil Kurumu Yayını.

Kazmaz, S. (2000). Hukuk ve Devlet Yönetimi Açısından Kutadgu Bilig. Ankara: Takav Matbaacılık.

Keskin, A. (2012). “Oğuz Kağan Destan Metninde Kahramanın Takdimi.” Millî Folklor, 24(96): 5-18.

Koca, S. (2002). Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilatı, Türkler, c. 2. Yeni Türkiye Yayınları.

Kurtlu, Y. ve Koçak, B. (2016). “Oğuz Kağan Destanı’nda Hükümdar Tasarımı.” A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 56: 875-901.

Ögel, B. (1982). Türklerde Devlet Anlayışı. Ankara.

Öz, Ş. (2011). “Kutadgu Bilig’de Türk Cihan Hâkimiyeti Düşüncesi.” Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11(3): 19-35.

Özdemir, G. (2009). “Batı’da ve Türklerde Egemenlik Kavramı.” DPÜ SBE Dergisi: 123-137.

Pamir, A. (2009). “Orta–Asya Türk Hukukunda “Töre” Kavramı.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 58 (2): 359-375.

Sinan Nizam, B. (2010). “Divan Şiirinin Alegorik Âşık ve Maşuklarından Gül ü Bülbül.” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3): 462-478.

Tuğral, O. (2008). Kutadgu Bilig ve Siyasetname’de Devlet Anlayışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.

Turan, F.A. (2011). “Orta Asya’dan Anadolu’ya Mitik Yolculukta Tabiat Olayları.” Milli Folklor, 23(90): 49-59.